با سرویس تورنت، روش کار و امنیت آن بیشتر آشنا شویم

شاید شما هم مثل بسیاری از کابران اینترنت نام تورنت و نرم‌افزارهای مرتبط با آن مثل میوتورنت را شنیده باشید و گاهاً فایل‌هایی هم از آن دانلود کرده باشید، در این صورت از تنوع فایل‌های موجود در آن مطلع هستید و شاید از این بابت شگفت‌زده شده باشید، با توجه به وسعت این سرویس یک سوال اساسی در ذهن ما شکل می‌گیرد که این سرویس چگونه کار می‌کند و این همه فایل روی چه سرورها یا کامپیوترهایی ذخیره شده است؟ در این مطلب می‌خواهیم سرویس تورنت و نحوه‌ی کار آن را بررسی کرده و همچنین در مورد امنیت آن صحبت کنیم.

بیت تورنت در حال حاضر کاربران بسیار زیادی دارد، جالب است بدانید که طبق یک بررسی در سال 2012 و در آمریکای شمالی، حدود 12 درصد کل ترافیک اینترنت و در آسیای شرقی نیز حدود 36 درصد ترافیک اینترنت مختص به تورنت بوده است. محبوبیت تورنت آن‌قدر زیاد شده که سیستم جدید هشدار در مورد حق کپی‌رایت، ترافیک سرویس بیت‌تورنت را به صورت جداگانه هدف قرار داده است.

در اولین برخورد ممکن است این تصور در ذهن شما ایجاد شود که تورنت صرفا سرویسی برای استفاده از فایل‌ها و محتوای غیرقانونی می‌باشد اما این تصور کاملاً اشتباه است. بارها برایمان موقعیتی پیش آمده که یک نرم‌افزار، فیلم، بازی یا موسیقی را تنها در تورنت پیدا کرده‌ایم و از آن استفاده کرده‌ایم اما بیت‌تورنت یک پروتکل مفید برای انتقال فایل است که در شرایط مختلف مزایای زیادی نسبت به سایر پروتکل‌ها دارد و اساساً به معنی کپی غیرمجاز فایل نمی‌باشد.

این پروتکل از نوع Peer-To-Peer غیر متمرکز است. منظور از پیر-تو-پیر یا اصطلاحاً P2P شبکه‌های کامپیوتری است که یک کامپیوتر در آن هم نقش سرور را ایفا می‌کند و هم کلاینت یا ایستگاه به حساب می‌آید. در ادامه با این اصطلاح بیشتر آشنا می‌شویم.

بیت‌تورنت چگونه کار می‌کند؟

هنگامی که یک صفحه‌ی وب را دانلود می‌کنید، منظورمان باز کردن هر یک از صفحات وب مثل صفحه های زومیت است، در پشت صحنه اتفاقات زیادی رخ می‌دهد. یکی از مراحل این است که کامپیوتر شما به یک سرور وب متصل می‌شود و اطلاعات لازم را مستقیماً از کامپیوتری که نقش سرور یا سرویس‌دهنده را دارد، دانلود می‌نماید. هر یک از کامپیوترهایی که به سرور مرکزی صفحه‌ی وب موردنظر متصل می‌شوند، اطلاعات لازمه را از آن سرور دانلود می‌کنند. شیوه‌ی استفاده از وب در شکل زیر به تصویر کشیده شده است:

این روش کار بخش بزرگ‌تر ترافیک وب را تشکیل می‌دهد اما سرویس بیت‌تورنت به شکل دیگری کار می‌کند. همان‌طور که گفتیم بیت‌تورنت از پروتکل پیر-تو-پیر یا P2P استفاده می‌کند که در آن هر یک از کامپیوترهای کاربران فقط نقش کلاینت یا ایستگاه را ندارند و چیزی به نام سرور مرکزی هم وجود ندارد. در این روش هر یک از کامپیوترها هم ایستگاهی برای دانلود هستند و هم نقش سرور را برای دیگر دانلودکنندگان بازی می‌کنند. این روش در شکل زیر نشان داده شده است:

روش معمول استفاده‌ی از تورنت این است که کاربر فایلی با پسوند .تورنت را در نرم‌افزار کلاینت تورنت مثل میوتورنت باز می‌نماید. نرم‌افزار با tracker یا دنبال‌کننده‌هایی که در فایل مذکور مشخص شده‌اند تماس می‌گیرد. تِرَکِر یا دنبال‌کننده سرور خاصی است که کامپیوترهای متصل شده به شبکه‌ی تورنت را ردیابی می‌کند و آدرسشان در اختیار دیگر کامپیوترها قرار می‌دهد تا با هم رابطه داشته باشند. منظور از آدرس، IP Adress یا آدرسی است که یک کامپیوتر برای استفاده از اینترنت از طریق پروتکل Internet Protocol  از آن استفاده می‌کند.

بعد از اتصال به سایر کامپیوترها، نرم‌افزار کلاینت تورنت کار دانلود تکه‌های کوچک فایل را آغاز می‌کند. بعد از اینکه چند قطعه‌ی کوچک فایل دانلود شد، سایر کامپیوترها می‌توانند بخش‌های دانلود شده را از کامپیوتر شما نیز دریافت کنند. به این ترتیب کامپیوتر شما هم مشغول دانلود فایل است و هم آن را روی کامپیوترهای دیگر آپلود می‌کند و لذا سرعت دانلود کامپیوترهای حاضر به کمک هم افزایش می‌یابد. فرضاً اگر 10,000 نفر در یک لحظه مشغول دانلود یک فایل باشند، تمام فشار کار روی سرور مرکزی نمی‌افتد بلکه هر کامپیوتری بخشی از پهنای باند برای دانلود سریع اطلاعات را تأمین می‌کند.

به این نکته‌ی مهم هم توجه کنید که سرور ترکر یا همان سروری که مسئولیت ردیابی آدرس کامپیوترها را عهده‌دار شده، قرار نیست فایلی را روی سایر کامپیوترها آپلود کند، تنها وظیفه‌ی این سرور ذخیره کردن آدرس کامپیوترهای متصل شده به آن و اشتراک این آدرس‌ها می‌باشد و لذا نیازی به یک سرور قدرتمند و سریع نیست و هزینه‌ی نسبتاً پایینی خواهد داشت.

منظور از لیچر و سیدر چیست؟

به افرادی که در روش ذکر شده بیشتر دانلود می‌کنند و کمتر آپلود، Leecher یا معادل آن peer گفته می‌شود. شاید به زبان فارسی بتوان از واژه‌ی مصرف‌کننده یا دانلودکننده در ترجمه‌ی لیچر استفاده کرد. دسته‌ی دیگر افرادی هستند که با وجود اینکه فایل‌های موردنیاز خود را دانلود کرده‌اند، همچنان پهنای باند اینترنت خود را برای آپلود اطلاعات استفاده می‌کنند و لذا دیگران از کامپیوتر این افراد دانلود می‌کنند. این دسته از افراد را Seeder یا بذرافشان می‌گویند.

برای اینکه بتوان یک فایل را از طریق تورنت دانلود کرد، باید در ابتدا یکی از کامپیوترها یک نسخه‌ی کامل از تمام فایل‌ها را در اختیار داشته باشد تا دیگران تدریجاً اطلاعات را دانلود کرده و بر تعداد سیدرها افزوده شود. اگر چنین کامپیوتری در ابتدای کار وجود نداشته باشد، دانلود فایل‌ها میسر نخواهد بود.

نرم‌افزارهای بیت‌تورنت با توجه به اینکه یک کامپیوتر چه قدر داده آپلود می‌کند، برایش جایزه در نظر می‌گیرند به این صورت که پهنای باند بیشتری برای آپلود اطلاعات روی این کامپیوترها در نظر می‌گیرند و لذا با سرعت بیشتری اطلاعات را روی این کامپیوترها آپلود می‌نمایند. با استفاده از این روش سرعت کلی شبکه‌ی تورنت افزایش می‌یابد و به کاربرانی که بیشتر آپلود می‌کنند، پهنای باند بیشتری جهت دانلود فایل‌ها اختصاص می‌یابد. یک قانون منصفانه و مفید.

دنبال‌کنندگان تورنت و تورنت‌های فاقد دنبال‌کننده

اخیراً تغییر کوچکی در سرویس تورنت ایجاد شده که نیاز به سرور دنبال‌کننده را برطرف می‌کند. در این روش جدید از تکنولوژی DHT یا  به معنی جداول هش (Hash Table) گسترده‌ استفاده می‌شود و هر یک از ایستگاه‌های تورنت نقش یک گره را بازی می‌کند. هنگامی که یک فایل تورنت را با استفاده از magnet link به لیست خود اضافه می‌کنید، گره‌ی دی‌اچ‌تی که کامپیوتر شماست با گره‌های نزدیک تماس برقرار کرده و آن گره‌ها نیز با دیگر گره‌ها تماس می‌گیرند تا در نهایت اطلاعات موردنیاز شما در این شبکه‌ی گسترده پیدا شود.

بر اساس آنچه پروتکل دی‌اچ‌تی مشخص کرده، هر یک از پیرها (یا دانلودکننده‌ها) نقش یک دنبال‌کننده را هم ایفا کرده و لذا دیگر به سرور مرکزی دنبال‌کننده نیازی نیست.

حالا به توضیح مختصری که در مورد بیت‌تورنت گفتیم، می‌رسیم، یک سرویس انتقال فایل بر اساس پروتکل پیر-تو-پیر نامتمرکز که در این تعریف کوتاه منظور از نامتمرکز، عدم نیاز به سرور دنبال‌کننده‌ی آدرس‌ها می‌باشد.

یکی از مزایای DHT این است که در کنار همان سرورهای دنبال‌کننده‌ای که قبلاً وجود داشت، قابل استفاده است. به عنوان مثال ردیابی یک فایل تورنت می‌تواند از هر دو روش دی‌اچ‌تی و سرورهای دنبال‌کننده صورت بگیرد که در این حالت اگر یکی از دنبال‌کننده‌ها با مشکل مواجه شود، جایگزینی برای آن وجود دارد و فعالیت به راحتی ادامه می‌یابد.

بیت‌تورنت تنها برای دانلود فایل‌های غیرقانونی و کپی غیرمجاز نیست!

همان‌طور که قبلاً گفتیم بیت‌تورنت به هیچ‌وجه هم‌معنی کپی غیرقانونی اطلاعات نیست. به عنوان مثال کمپانی بازی‌سازی معروف بیلیزارد، سازنده‌ی عناوین بزرگ و رکوردشکنی همچون وُرد آف وُرکِرَفت، استارکِرَفت، دیابلو و غیره برای عرضه‌ی آپدیت بازی‌های خود از یک نرم‌افزار بیت‌تورنت خاص استفاده می‌کند. با این روش سرعت دانلود آپدیت‌ها افزایش می‌یابد و افراد از پهنای باندی که جهت آپلود اطلاعات در اختیار دارند، برای افزایش سرعت دانلود آپدیت بازی‌ها توسط سایر کاربران استفاده می‌کنند. در نهایت هزینه‌ی تأمین پهنای باند برای این کمپانی هم کاهش می‌یابد.

امروزه عموم کاربران با استفاده از بیت‌تورنت فایل‌های حجیم خود را به اشتراک می‌گذارند بدون اینکه نیازی به پرداخت هزینه جهت تهیه‌ی فضای آنلاین و هاست داشته باشند. یک فیلم، آلبوم موسیقی یا بازی را می‌توان از طریق بیت‌تورنت به اشتراک گذاشت و سایر افراد هم در پخش آن کمک می‌کنند. ویکی‌لیکس اطلاعات را از طریق بیت‌تورنت پخش می‌کند و بار زیادی از روی سرورهای خود برمی‌دارد. توزیعات مختلف لینوکس هم به وسیله‌ی بیت‌تورنت و به شکل فایل ISO در اختیار عموم کاربران قرار می‌گیرند.

کمپانی بیت‌تورنت که بیت‌تورنت را به شکل یک پروتکل توسعه داده و همچنین نرم‌‌افزار معروف میوتورنت که یکی از محبوب‌ترین کلاینت‌های استفاده از بیت‌تورنت است را خریده، در پروژه‌ی «بیت‌تورنت لب» مشغول کار روی نرم‌افزارهای مختلفی که از پروتکل بیت‌تورنت استفاده می‌کنند می‌باشد. یکی از برنامه‌های این لابراتوار نرم‌افزاری برای همگام‌سازی اطلاعات به صورت ایمن بین چند کامپیوتر است که از طریق انتقال فایل‌ها به کمک بیت‌تورنت امکان‌پذیر می‌شود.

یکی دیگر از نرم‌افزار بیت‌تورنت لایو است که برای پخش ویدیو در نظر گرفته شده و می‌تواند ویدیوها را بدون نیاز به پهنای باند بالایی که در حال حاضر لازم است، به کامپیوترهای مختلف منتقل کرده و پخش کند.

سخن پایانی در رابطه با سهولت استفاده و امنیت تورنت

در حال حاضر شاید از بیت‌تورنت بیشتر برای اشتراک فایل به صورت غیرقانونی استفاده شود چرا که به اشتراک گذاشتن هر فایلی (حتی ویروس) از طریق آن ممکن است و طبیعت بی‌نیاز به سرور مرکزی این پروتکل، منجر به برتری آن نسبت به دیگر شبکه‌های پیر-تو-پیر مثل نپستر شده است. با این وجود بیت‌تورنت در حال حاضر یک ابزار قانونی است و در آینده ممکن است کاربردهای گسترده‌تری هم پیدا کند.

آخرین نکته‌ای که به آن اشاره کردیم در مورد ویروس‌ها و سایر مخرب‌هاست، توجه کنید که هر یک از کاربران می‌تواند فایل‌های خود را با ایجاد یک فایل کوچک با پسوند تورنت آپلود و معرفی آن به دیگران، روی کامپیوتر سایر افراد آپلود نماید. همین سادگی کار ممکن است موجب پخش یک ویروس شود، بنابراین در دانلود فایل از طریق پروتکل بیت‌تورنت مراقب باشید و مخصوصاً در اجرای فایل‌ها تمام حواس خود را جمع کنید که سیستم شما آلوده نشود.

و اما یک سوال مهم، شما از چه نرم‌افزاری برای دانلود تورنت استفاده می‌کنید؟ فایل‌های تورنت را بیشتر از طریق چه سایتی جستجو می‌کنید؟ برای انتقال تجربیات خود در استفاده از تورنت به بخش نظرات مراجعه نمایید.