تعیین استاندارد برای پارازیت‌ها

مرتضی پاشایی، مجید بهرامی و غلامحسین مظلومی شناخته‌شده‌ترین چهره‌های ایران بودند که در سال93 قربانی سرطان شدند.

سرعت رشد آن اول از همه مردم و بعد مسوولان کشور را نگران کرد و تنور بحث بر سر شیوع وحشتناک این بیماری در ایران و دلایل آن را داغ‌تر از داغ این سرمایه‌های اجتماعی کرد. یکی از متهمان ردیف اول این ماجرا، آلودگی هوا و پارازیت‌های ماهواره‌یی بود که صحبت درباره تاثیر دومی بر رشد ابتلا به سرطان تاکنون از موضوعاتی بود که مسوولان دولتی همیشه از آن فرار می‌کردند. اما این رویه برهم خورد و معاون بهداشت وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی دولت یازدهم درباره تاثیر این امواج بر شیوع سرطان گفت: تشعشع‌ها به‌طور کلی برای سلامت انسان مضر است و باید همان‌طور که برای میزان آلودگی هوا استاندارد تعیین شده برای پارازیت‌ها هم استاندارد تعیین شود. 

سالانه 90‌هزار مورد جدید ابتلا به سرطان در ایران گزارش می‌شود که گرچه کمتر از متوسط جهانی است اما رقم بالایی است و سومین عامل مرگ‌و‌میر در ایران شناخته شده و نگرانی مسوولان و فعالان سلامت کشور را بیش از پیش کرده است. مرگ مرتضی پاشایی، خواننده پاپ ایران و بعد از آن مرگ فوتبالیست معروف و خوشنام، غلامحسین مظلومی توجه‌ها را به‌سوی رشد غیر‌طبیعی سلول‌هایی از بدن ایرانی‌ها که به‌صورت غیرطبیعی تکثیر می‌شوند جلب کرد. همه ترسیدند که مبادا سرطان در ایران سرطان شود. 

سرطان سومین عامل مرگ‌و‌میر در ایران و چهارمین بیماری شایع در کشور است اما به‌گفته معاون درمان وزارت بهداشت، 40‌درصد سرطان‌ها قابل پیشگیری است. دکتر محمد آقاجانی، در آستانه روز جهانی مبارزه با سرطان درباره دلایل نرخ بروز روزافزون این بیماری گفت: سه عامل افزایش امید به زندگی، تغییر عوامل محیطی و سبک زندگی باعث افزایش نرخ بروز سرطان در ایران در سال‌های اخیر بوده است. اما دکتر آقاجانی معتقد است می‌توان این نرخ رو‌به‌رشد را با تغییر عادات مردم مانند سایر کشورها کنترل کرد. 

امسال وزارت بهداشت در برنامه «پویش ملی مبارزه با سرطان» خود سعی کرده تا عوامل موثر در ابتلا به این بیماری را به مردم معرفی و آنها را از این عوامل برحذر دارد. با‌توجه به هزینه گزافی که درمان این بیماری روی دست دولت و همین‌طور مردم گذاشته، ‌دولتمردان یازدهم سعی دارند تا با تاکید بر پیشگیری، این فشار را از خود و ملت کمتر کنند. معرفی اصول 10گانه پیشگیری سرطان یکی از این اقدامات است؛ تغییر سبک غذایی به‌سوی میوه‌ها و سبزیجات، پرهیز از مواد شیمیایی موجود در برخی مشاغل، افزایش فعالیت بدنی و دوری از سیگار و دخانیات ازجمله این اقدامات پیشگیرانه است که معاون بهداشت وزیر هم تاکید فراوانی بر اطلاع‌رسانی در‌مورد این اقدامات از جانب رسانه‌ها داشت. پرهیز از آلودگی هوا نیز یکی از اقدامات پیشگیرانه‌ توصیه‌شده توسط وزارت بهداشت است اما در این مورد حرفی از نقش و تاثیر پارازیت‌ها نه در بروشورهایی که توزیع کردند زده شد و نه دکتر علی‌اکبر سیاری در این باره اشاره‌یی کرد. اما وقتی درباره تاثیر پارازیت‌ها بر شیوه سرطان از وی سوال شد توضیح داد: به‌طور کلی هر نوع تشعشعی برای سلامت انسان مضر و خطرناک است اما میزان آن مشخص نیست. وی به آلودگی هوا اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: برای مثال برای میزان آلودگی هوا شاخص و استانداردی تعیین شده و مشخص است که آلودگی هوا تا چه میزان قابل‌تحمل و بی‌خطر است. اما درباره پارازیت‌ها استانداردی وجود ندارد و حد و حدودی برای این مساله تاکنون تعیین نشده است. با این‌حال معاون وزیر بهداشت این وعده را داد که به‌زودی این استاندارد از سوی وزارت بهداشت تعیین، تدوین و ابلاغ می‌شود. 

نظارت بر مشروبات الکلی نیست

یکی دیگر از بخش‌های چالش برانگیز، به‌قول دکتر سیاری، مصرف الکل در ایران است. در کارزاری که برای مبارزه با سرطان از جانب وزارت بهداشت راه‌اندازی شده، مردم از مصرف الکل و مشروبات الکلی پرهیز داده شده‌اند. گرچه مصرف این نوشیدنی‌ها در ایران ممنوع است اما به گزارش سازمان بهداشت جهانی ایران رتبه نوزدهم جهان از نظر میزان مصرف الکل را دارد که این میزان مصرف هم عمدتا از محصولات تقلبی و حتی الکل‌های صنعتی و غیر‌قابل نوشیدن است؛ نوشیدنی‌هایی که نمونه‌های سالم و استانداردشان نیز یکی از عوامل مهم سرطانزا در جهان است، می‌تواند در ایران چنین نقشی را با شدت و قوت بیشتری ایفا کند. با این‌حال وزارت بهداشت هیچ آمار رسمی و دقیقی از میزان مصرف الکل در کشور ندارد و دکتر سیاری هم در این باره گفت: معلوم نیست که چه میزان مشروبات الکلی در کشور مصرف می‌شود ولی از آنجا که نظارتی بر این محصولات که هم وارد و هم در داخل کشور تولید می‌شوند، وجود ندارد متعاقبا کیفیت این محصولات نیز قابل‌قبول نیست. 

سیگار هم سرطانزای مناقشه‌برانگیز دیگری بین دستگاه‌های دولتی است. از طرفی وزارت بهداشت می‌گوید بیش از 10‌درصد جامعه ما سیگار می‌کشند و باید مصرف این دخانی را در میان مردم کاهش داد تا ابتلا به سرطان به‌ویژه سرطان ریه کاهش یابد و برای این هدف هم راهکارهایی مانند افزایش قیمت این محصول از طریق افزایش مالیات آن ارایه کرده اما ظاهرا در کمیسیون تلفیق مجلس این طرح به‌قول دکتر سیاری «وتو» شده است. وی توضیح این کمیسیون درباره علت رد طرح وزارت بهداشت برای افزایش قیمت سیگار را نیز قانع‌کننده نمی‌داند: اینکه افزایش قیمت سیگار باعث می‌شود سیگاری‌ها به‌سمت مواد مخدر دیگری مانند مواد صنعتی و خطرناک‌تر بروند اصلا قابل‌قبول نیست. باید دست‌های پشت پرده این ماجرا رو شود. 

هزینه درمان سرطان= بدهی بابک زنجانی به دولت

به‌طور کلی ایران سالانه 8500میلیارد تومان هزینه درمان مستقیم و غیرمستقیم سرطان می‌کند که به‌گفته معاون درمان وزیر بهداشت از این میزان، 2500میلیارد تومان برای تشخیص بیماری و 1200میلیارد تومان برای تامین داروهای آن هزینه می‌شود. 83‌درصد این هزینه‌ها که برابر با کل بدهی بابک زنجانی است را دولت از طریق بیمه‌گران یا به‌طور مستقیم از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می‌پردازد و مردم تنها 17‌درصد هزینه‌های درمان را متقبل می‌شوند. هرچند که تقبل همین‌درصد کم هم برای مردم با‌توجه به قیمت بالای داروی بیماری‌های خاص دشوار است اما دشوارتر از تامین هزینه، تهیه این داروها از بازاری است که تاکنون «سیاه» بوده است. هرچند که دولت اخیرا اعلام کرده که این بازارهای سیاه به‌زودی جمع می‌شوند. 

به‌طور کلی سرطان یکی از غول‌های خورنده تولید ناخالص ملی در جهان است. برای نمونه این بیماری در سال2008 حدود 1.5‌درصد تولید ناخالص ملی جهان را به خود اختصاص داده و این میزان در سال2010 به 2‌درصد، معادل 1.16تریلیون دلار رسیده است. 

با این حال دکتر محمد آقاجانی وزارت بهداشت را برای تشخیص و درمان و پیشگیری از سرطان دارای برنامه مدون و بلندمدت می‌داند: «طرح آمایش سرزمینی مراقبت سرطان طراحی شده که زیرساخت‌های مناسب را فراهم کند تا دسترسی عادلانه به خدمات سرطان برای مردم فراهم شود». به‌گفته معاون درمان وزارت بهداشت بناست در این آمایش ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های موجود همه استان‌های کشور بررسی شود و وضع موجود کشور مشخص شود. همچنین با انجام این طرح تعداد بیماران نیازمند این خدمات محاسبه می‌شوند. درنهایت هم هدف کم‌کردن فاصله بین وضع موجود و نیازمندی کشور در بخش تجهیزات و دارو در سال94 و همین طور 1404 است. به‌گفته آقاجانی در‌حال‌حاضر تنها 60دستگاه رادیوتراپی در کشور وجود دارد که باید برای تامین نیاز فعلی کشور دست‌کم دوبرابر شود. 

وی درباره منابع تامین بودجه این طرح نیز به الگویی از همیاری همه بخش‌ها اشاره کرد: «برای اجرای این طرح هم باید دولت سرمایه‌گذاری کند و هم وزارت بهداشت و هم بخش خصوصی و خیرین کشور نیز فعال شوند». هرچند که آقاجانی رقم دقیق مورد نیاز این سرمایه‌گذاری را به آینده نزدیک موکول کرد اما به‌نظر می‌رسد بار اصلی این طرح بر دوش بخش خصوصی و خیرینی باشد که تاکنون نیز به‌دلیل بار عاطفی این بیماری سهم قابل‌توجهی از خدمات کنونی را شکل داده‌اند.